Nunarsuaq tamakkerlugu peqqinnissaq pillugu suliniaqatigiiffissup WHO-p ukiumoortumik TB-mut ulloritittagaanut marsip ulluisa 24-annut atatillugu, nunat kattufiillu tamarmik 2030 nallertinnagu peqatigiillutik TB-mik nungutitsiniarnissaannik kajumissaarneqarput. Angunia-gassatut siunniussaq annertuumik angusaqarusussuseqarfiuvoq.  

Ukioq manna tamanut anngunnissaq akimmiffissallu immikkoortitsinermit, paqumigisanit nakorsartinnissamullu periarfissat assigiinnginnerannit pilersinneqartut ukkanneqarnis-saannik immikkut qitiutitsinissaq innersuussutaavoq.

TB-mik akiuiniarneq annertuumik siumukarfiuvoq. WHO-p missingersuutai naapertorlugit  nunarsuaq tamakkerlugu ukiup 2000-ip 2015-illu akornanni inuit 49 millionit inuunerisa annaaneqarsimapput, taamaakkaluaq 2015-imi inuit 10,4 millionit TB-mik nappaateqalerput 1,8 millionillu nappaat tuniluuttoq taanna toqqutigaat.

Taamaammat nappaat akiorsinnaassagaanni nunat killeqarfii akimorlugit suleqatigiinnissap piumasaqaataanera WHO-p  erseqqissarpaa. Ministeeriat peqqinnissaqarfiullu akornanni kiisalu suleqatigisani- ilaatigut soqutigisaqaqatigiinni arlaannaannulluunniit attuumassute-qanngitsuni, najukkani inuiaqatigiinni, ilisimatusartuni inuussutissarsiornerullu iluani sule-qatigiissutaassaaq.

Kalaallit Nunaanni nappaatip annertuumik atugaanera suli akiorniarsaraarput. 2016-imi 61-it TB-mik tuniluuttumik nappaateqarnerat paasineqarpoq. TB nakorsarneqarsinnaavoq taa-maamat piaartumik suussusersineqarnissaa nakorsartinnerullu tamakkiisumik naammas-sineqarnissaa pingaaruteqarput. 

Sakialluut (TB) nappaataavoq tuniluuttoq tappiorannartunik bakteerissanik Mycobacterium Tuberculosis-inik patsiseqartoq. TB amerlanernit sakialluutitut ilisimaneqarpoq, timilli pisa-tai allat TB-mik nappaateqarfiulersinnaapput. Tappiorannartut kuseriarnernit isaannarmik takujuminaatsunit -quersornikkut tangajornikkullu siaruaanneqartunit- tuniluuttarmata, sa-kialluut kisimi tuniluuttuuvoq. TB-ip tappiorannartua ukiorpassuarni timimiissinnaasarpoq kingornalu nappaammut akiuussinnaatsutsip sanngiillinerani utoqqalinermiluunniit nappaa-taalersinnaasarluni. 

Kalaallit Nunaanni TB-p nungutinnissaa ilungersuutaavoq ilungersuutissaallunilu ajoraluar-tumillu angulertugassaanani. Kalaallit Nunaalli arlalitsigut periarfissagissaarpoq – nuna tamakkerlugu TB akiorniarlugu iliuusissat nutaat tusarniaassutaapput, peqqinnissaqarfik tunniusimavoq, nappaammik suussusersiniaanermi periarfissat pitsaasuupput politikkik-kullu tapersersorneqarluni.

Unammilligassalli annikitsutut nalilerneqassanngillat. Nappaatip atugaanerata aku-erineqarsinnaasumut killiffissaanut aqqut takeqaaq, nungutivinnissaannullu aqqut suli takinerulluni.   

TB-pillugu ajornartorsiutip peqqinnissaqarfimmit kisermaallugu aaqqiivigineqarsinnaan-nginnerata paasinissaa pingaaruteqarpoq. Ajornartorsiutit angerlarsimaffeqanngitsoqar-neratut ittut sivisuumik TB-mut nakorsartinnissamut ajornakusuulersitsisuupput. Inigisani tattorliuunneq, imeqarnermut perusuersarfeqarnermullu tunngasut pitsaanngitsut nap-paatip tuniluussinnaanera annertusisippaat. Nerisarlunneq, imigassamik atornerluineq, tupatorneq timillu nappaatinut akiuussinnaasusaata annikinnera TB-mik tunillatsinnissamut nappaateqalernissamullu qanillisitsisarput. 

Taamaammat iluatitsilluarnissamut aqqut annertuunik-, sivisuunik-, ataavartunillu pisorta-qarfinnit qitiusunit, peqqinnissaqarfimmit innuttaasunillu namminernit iliuuseqarfigineqar-nermik tunngaveqassaaq. 

Tallimanngorneq marsip ulluisa 24-at tassaavoq nunarsuaq tamakkerlugu TB-mut ulloriti-taasoq  ”World TB Day”. Ulloq nunatsinnissaaq TB-mik sammisaqarfissaq. TB-mik akiui-niarnermi angusaqassagaanni nappaatip inuiaqatigiinnit ataatsimoorullugu sammineqar-nissaa pisariaqarluinnarpoq.

TB qanoq ililluni tunillaattarpa? Nappaammut ersiutit suuppat? Qaqugu nakorsiartariaqas-saanga? Kalaallit Nunaanni illoqarfik suna TB-mik nappaateqarfiunerua?  Apeqqutinut taakkununnga akissutit nittartakkami www.tuberkulose.gl-imi pissarsiarisinnaavatit.

Nittartakkamissaaq TB pillugu nalorsitsaaruteqarpoq.  Apeqqutit qulit sivikinnerpaamik akissuteqarfigineqassapput killeqanngitsumillu misileeqattaartoqarsinnaalluni. Sukka-nerpaamik akissuteqartoq taamaasillunilu pointinik pissarsinerpaaq 500 koruunit nali-ngannut pisissutissamik eqquissaaq. 

Nunatsinni TB-mik suliallit marsip ulluisa 24-anni TB pillugu sammisaqarniarput. Nuummi tamanna pissaaq Nuukcenterimi ullup qeqqaniit sisamat tungaanut, taamaammat peqataa-nikkut TB- tamatumalu pitsaalinissaa pillugu ilikkagaqarit.