Assi: Ulrik Bang

FN-ip ataatsimeersuarneranut atatillugu ataatsimiinneq ingerlanneqarpoq. Nunarsuarmi TB akiorniarlugu ataatsimoorluni iliuuseqarnissamik inerisaanissaq siunertaralugu, nunarsuaq tamakkerlugu aqutsisut naapeqatigeerngaarput. Ataatsimoorluni iliuuseqarnikkut nunarsuarmi nappaatip tamatuma tuniluuttup unitsinneqarnissaata piumasaqaataanera ataatsimiinnermi qulequtarineqarpoq:“United to end tuberculosis: an urgent global response to a global epidemic”. Ataatsimiinnissaq sioqqullugu nunatsinni qanoq inissisimaneq pillugu paasissutissanik nassiussisoqarpoq.

Iliuuseqarnerup malitsigisaanik Nunatsinni Nakorsaaneqarfik nunatsinni nappaatip atugaanera pillugu tunngaviusumik paasissutissanik saqqummiussivoq.

Nunatsinni sakialluummik (TB) nappaateqarneq
TB nappaataavoq tuniluuttoq 80-ikkut qiteqqunneranniit 2010-ip tungaanut atuagaanera annertusiartortoq. 2010-mi amerlanerpaallutik 115-inik ilapput taamaalillutillu innuttaasut 100.000-iuppata 205-it missaat tunillatsissimallutik. Maanna nappaatip atugaanera annikillingaatsiarpoq, ukiunilu arlertuni nappaateqalersartut ukiumut 55-it 85-illu akornanniipput taamaalillutillu innuttaasut 100.000-iuppata ukiumut 100-inik ilasarlutik. Nappaatip atuagaanera nunanut allanut sanilliullugu suli annertuvoq (nunap assinga takuuk)

Nunatsinni TB-mik pitsaaliuineq akiuiniarnerlu suliniutaapput, iliuuserisallu pitsaanerulersinniarlugit nuna tamakkerlugu iliuusissatut siunniussat naleqqussarneqartuarlutik. TB-mut tunngatillugu immikkut ilisimasalinnit ilaatigut WHO-meersunit iliuusissatut innersuussanik suliaqartunit, 2010-mi 2016-imilu nunarput tikeraarneqarpoq. Innersuussutaat TB akiorniarlugu nuna tamakkerlugu iliuusissatut siunniussanut ilanngunneqarput.

• Nunatsinni innuttaasut 100.000-iuppata ukiumut TB-mik nappaateqartut 100-nik ilasarput. Napaatip atugaanera ukiumiit ukiumut nikerariarluni ukiuni arlertuni allanngorsimanngilaq.

• TB nunarput tamakkerlugu atugaavoq, Kujataanili Tunumilu atugaanera annertunerulluni. TB inuttut atukkatigut annertuumik ajornartorsiuteqartuni atugaanerujussuuvoq.

• Ataatsikkut TB-mik HIV-millu tunillatsissimaneq nunatsinni qaqutigoorpoq.

• Tappiorannartup TB-mik nappaateqalersitsisartup nalinginnaasumik TB-mut nakorsaatinut akiuussinnaalersimanera qaqutigoorpoq. Taama nappaatilinnut Peqqinnissaqarfimmi atortussatigut/initigut periarfissat killeqarnerat immikkut unammilligassiivoq.

• Meeqqat TB-mut akiuussutissinneqartarput. Nunarput tamakkerlugu akiuussutissinneqartartut amerlapput.

• Nunatsinni nuna tamakkerlugu TB-mik akiuiniarnermi 2017-imiit 2021-imut iliuusissatut siunniussat naapertorlugit, TB-mik akiuiniarneq ingerlanneqarpoq. TB-mik akiuiniarnerup Peqqinnissaqarfiinnaanngitsumit inuiaqatigiinnili immikkoortut assigiinngitsut iliuuseqarnissaannik piumasaqaatitaqarnera qitiutinneqarpoq.

• TB akiorniarlugu iliuusissatut siunniussani, TB-mik tuniluuttumik nappaatillit nappaammut ersiuteqalerneranniit piaarnerpaamik nassaarinissaat qitiutinneqarpoq. Tunillatsissimasunut nappaateqalersimanngitsunulli immikkut toqqakkanut, pitsaaliuinermut atatillugu nakorsartinneq neqeroorutaavoq.

• Inunnik immikkut toqqakkanik misissuinertigut tunillatsissimasinnaasunik misissuineq ingerlanneqarpoq, innuttaasunilli tamanik misissuinsarnerit ingerlanneqassaarput.

• Nappaammik suussusersiniaasarneq pitsaassuserlu peqqinnissaqarfimmilu sulisunik TB-mut tunngasunik immikkut suliaqartussanik atorfinititsisinnaaneq pitsaanerulersissinnaajumallugit, TB akiorniarlugu iliuusissatut siunniussat immikkut tapiiffigineqarput.

• TB-mik akiuiniarneq pissutsinit assigiinngitsunit ilaatigut TB-mik nappaatillit nunatsinni siammarsimanerannik ajornartorsiortinneqarpoq. Piginnaasalinnik sulisussarsiniarneq unammilligassaavortaaq annertooq.

• Kalaallit Danmarkimi najugallit inuttut atukkatigut sanngiiffeqartut TB-mik nappaateqalernissamut immikkut navianartorsiorput. Ukiuni tulleriinni nunatsinni najugaqartunit amerlaneroqalutik- ukiut tamaasa 50-it sinneqartut TB-mik nappaateqalersarput.

Nunarsuaq tamakkerlugu sakialluutip atungaaneranut takussutissuaq, 2017

Najoqqutarisaq: Global Tuberculosis Report 2018

Ukunani annertunerusumik paasisassarsiorit:
United Nations. High-level meeting on the fight to end tuberculosis:
https://www.un.org/pga/73/event-detail/fight-to-end-tuberculosis/

TB akiorniarlugu 2017-imiit 2021-imut nuna tamakkerlugu iliuusissatut siunniussat:
https://nun.gl/Emner/Udgivelser/Tuberkulose?sc_lang=kl-GL


Paasissutissat sukumiinerusut Rikke Bruun de Neergaard oqarasuaatikkut: +299 345189 imal. e-mailikkut: rbdn@nanoq.gl attaveqarnikkut pissarsiarineqarsinnaapput.